Redüktör, dişlilerin kapalı kutu içerisinde birbiri ile koordineli bir şekilde çalışarak istenilen hareketin ortaya çıkmasını sağlayan parçadır. Yalnızca otomobillerde değil; mekanik, elektrik ve hidrolik sistemlerde de kullanılmaktadır. Otomobillerde kullanımı genelde şanzıman ve diferansiyel içerisindedir. Görevi ise; devir ve tork oranını dişli çarklar sayesinde değiştiren ve dişli çarkların oluşturduğu sistem olarak bilinir. Şanzımanlar ile beraber işini yapan redüktörler, dişli düzeneklerinin oluşturduğu bir parça olarak görülür. Basit bir anlatımla redüktörler, kutuda bulunan dişli çarklar, miller, yataklardan oluşur. Redüktör Nedir ? Ne İşe Yarar ? Hakkında detaylar yazımızın devamında.
Redüktör Nedir?
Otomobil motorlarının gücünü dengelemek için kullanılan redüktörler oldukça önemli bir konuma sahiptir. Kapalı bir kutu içerisinde bulunan dişlilerin uyum içerisinde çalışmasıyla işlevini gerçekleştirir. Redüktörlerin kullanımı otomobillerle sınırlı değildir. Mekanik, hidrolik ve elektrikli birçok sistemde redüktör kullanılmaktadır. Rüzgar panellerinin çalışma sistemi dahi redüktörlerle gerçekleşmektedir. Otomobillerde kullanılan redüktör, dişli kutusu (şanzıman) olarak bilinmektedir. Otomobillerde redüktör kullanımının amacı; tork üretmektir. Elektrik motorlarında da aynı şekilde kullanılmaktadır. Yani temel prensip gücü azaltıp torku arttırmaktır.
Günümüz şartlarında araçların büyük bir çoğunluğunda redüktör kullanılıyor. Özellikle zorlu şartlarda çalışan araçlarda redüktörlü motorlar kullanılıyor. Bu sayede daha zor işler kolay bir şekilde yapılabiliyor. Redüktörlerin farklı kullanım alanları da bulunmaktadır. Bunlar; metal sanatı, çimento işleri, demir yolu üretimi.. İnşaat sektöründe ise iş makinelerinde sıkça kullanılmaktadır. Ayrıca traktörlerde de redüktör bulunmaktadır.
Redüktör Ne İşe Yarar?
Redüktörlerin birbirinden çok görevi bulunmaktadır. Redüktör genellikle vinç, değirmenler ve kırıcılar gibi segmentlerde kullanılır. Redüktör motorlar hız düşürerek yüksek tork elde edilmesini sağlar. Ayrıca redüktör motorlar üç ayrı bölümden oluşmaktadır. Bunlar da genellikle dişli çark, dişli yatak ve miller olarak bilinmektedir. Ayrıca üretimde de alüminyum, demir ve çelik kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra redüktör motorunun dişlileri de sürekli yaplı olmalıdır.
Redüktör sisteminin bazı önemli noktaları da bulunmaktadır: İlk olarak şanzıman sistemi, araç dingilleri arasında hareket sağlayarak kuvveti iletir. Kuvveti farklı yönlere de yönlendirebilir. Redüktör sistemi, küçük bir hacimde bile büyük bir dönüşüm oranı üretebilir. Redüktör sisteminin en önemli özelliklerinden biri, dönerken iki farklı elemanın diğer iki eleman arasındaki hareketinin bağımsızlığını sağlamasıdır. Bu nedenle redüktörün birçok işlevi vardır.
Redüktör Türleri Nelerdir?
Günümüzde birçok farklı tipte dişli kutusu bulunmaktadır. Özellikle farklı firmalar tarafından farklı tipte dişli kutuları üretilmektedir. Piyasaya sürülen bu tip redüktörlerin de farklı kullanım alanları vardır. Ayrıca bir dişli kutusu seçerken dönüşüm oranı, tork, verim, ağırlık ve boyut gibi tüm faktörler de dikkate alınmalıdır.
Kademe sayısına göre kademeli redüktörün yanı sıra kullanılan dişli tipine göre redüktörler de mevcuttur. Bu redüktör çeşitleri şu şekilde sıralanabilir: düz dişli redüktör, sonsuz dişli redüktör, helis dişli redüktör, konik helis dişli redüktör, hipoid dişli redüktör, paralel dişli redüktör ve planet dişli redüktör
Günümüzde büyük talep gören redüktör sistemlerinin birçok kullanım alanı bulunmaktadır. Redüktör sistemi birbirinden farklı dönüş yönleri elde eden bir dişli sistemidir. Ayrıca farklı konumlarda bulunan dişli kutuları, bazı miller arasında hareket üretirken gücü iletir. Ayrıca iletim sisteminin boyutu küçük olmasına rağmen büyük bir dönüşüm oranı elde edebilmektedir. Redüktör sistemi iki döner elemandan oluşmaktadır. Dolayısıyla sistemdeki bu iki unsur arasında hareket açısından bağımsızlık sağlanmaktadır.
Manuel Şanzıman Arızası Belirtileri
Manuel şanzıman arızaları genel olarak sizi yolda bırakmayacak arızalardır. Tabiki şanzıman arızalı bir şekilde kullanılır mı? Kesinlikle kullanılmamalı. Şimdi manuel şanzıman arızalarını maddeler halinde sıralayalım;
- Seyir halindeyken Şanzımanınızdan uğuldama sesi gelmesi: Şanzımanınızın yağsız kaldığını belirtir. Bu şekilde kulanmak dişlilerin yanmasına sebep olur yağını tamamlasanız dahi ses geçmeyecektir.
- Viteslerden Atması: Aracınızı vitese atıp kalkış yaptığınızda hissedeceğiniz bir durumdur. Araç kendi kendine vitesi boşa alır. Yani vitesten atar. Bu durum hangi vitesten atıyorsa o vitesin dişlisinde problem olduğunu işaret eder.
- Vitese geçerken cart etmesi: Aracınızı vitese atarken veya vites değiştirirken “cart” şeklinde bir ses geliyorsa 2 farklı durum olabilir. Debriyajınızın baskısı tam ayırmıyor olabilir. Bir diğer durumda vites senkromeçinin arızalanmasıdır. Bu durumu ayırt etmenin yolu ise debriyaj tam ayırmıyorsa tüm viteslerde “cart” şeklinde ses gelir. Ancak tüm viteslerde ses gelmiyorsa çok büyük ihtimalle sorununuz senkromeçtendir.
- Yağ Kaçağı: Şanzımanınız yağ kaçırıyorsa bu durumu düzelttirmeniz gerekir. Yağ kaçıran yer tespit edilir ve düzeltilir. Düzeltilmediği takdirde, şanzıman yağsız kalacak ve dişlileriniz yanacaktır.
- kartlama: Aracınızı kullanırken sabit viteste giderken ayağnızı bir anda agazdan çekince “kaart” diye bir ses geliyorsa şanzımanınızda sorun vardır.
- Şanzıman içerisindeki diferansiyel arızası: Aracınız önden çekişliyse şanzımanın içerisinde diferansiyel sistemi de vardır. Kalkışlarda sekme vurma yapıyorsa problem buradadır.
