Günümüzde hemen hemen her şirketin ürettiği otomatik vitesli otomobiller artık neredeyse manuel vitesli otomobiller kadar popüler oldu. Piyasa koşulları geliştikçe bu konuda daha fazla otomatik şanzımanlı otomobil üretiliyor ve daha ucuz fiyatlarla satılıyor. Otomatik vitesli şanzımanlarında oldukça çeşidi bulunuyor. Gelin bu şanzıman türlerine birlikte bakalım.
Otomatik vitesli araçlarda şanzıman türleri
Otomatik vitesli otomobillerde CVT, DSG, MMT, EDC, ve TCT Dualogic Easytronic olmak üzere başlıca 5 çeşit şanzıman türü vardır.
DSG Şanzıman
Volkswagen tarafından patenti alınan DSG şanzıman, standart şanzımandan farklı olarak iki kavramaya sahip otomatikleştirilmiş bir manuel şanzıman olarak kabul edilir. Biri 1.-3. ve 5. vitesler için, diğeri 2.-4. ve 6. vitesler için, sonraki vites değişim için beklemeye devam ediyor. Performans bilincine sahip sürücüler için geliştirilen sistem, Türkiye’de ilk kez Volkswagen tanıttı.
Bu şanzıman türünü Audi (A1, A3, S3, A4, A5, A7, A8 D4, Q5, TT,B8, S4 B8), Bugatti (Veyron EB 16.4 [6]), SEAT (Ibiza, Leon, Altea, Toledo, Alhambra), Skoda (Fabia, Octavia, Superb II, Roomster, Yeti), Volkswagen (Polo, Golf GTI ve R32, Jetta, Bora, Eos, Touran, Beetle, Beetle Convertible, Passat, Passat CC, Scirocco, Tiguan, Caddy, Transporter) markaları kullanmaktadır.
CVT Şanzıman
CVT şanzıman, Nissan Murano, Audi A6, Nissan Micra, Honda Civic, Honda City, Toyota Prius, Fiat Albea, Subaru G3X, Subaru HM-01, Avrupa Ford Fiesta 1.3 lt. ve Ford Escort 1.6, Volvo, BMW gibi otomobillerde kullanılan şanzıman türüdür.
Türkçe’ye “sürekli değişken şanzıman” olarak çevrilen bu tip şanzıman, diğer şanzımanlı araçlara göre daha az yakıyor. Sistemde vites kutusu ve debriyaj yoktur, vites geçişleri sorunsuzdur ve motor gücü, kasnak-kasnak sistemi ile motordan tekerleklere eşit olarak aktarılır.
EDC Şanzıman
Efficient Dual Clutch Transmission veya kısaca EDC, Renault tarafından geliştirilen bir şanzıman sistemidir. Çift debriyajlı veya çift debriyajlı otomatik şanzıman ile eşleştirildiğinde, şanzıman ardışık viteslere geçmek için hazır bekleyebilir. Normal otomatik veya manuel şanzımanlı bir araca göre yaklaşık %20 yakıt tasarrufu sağlar. Volkswagen’in geliştirdiği DSG sistemine benzeyen sistem dikkatleri üzerine çekti.
MMT ismi verilen bu sistem bir anda yapılan hızlanmalarda vitesi düşürürken, rampadan inişlerde hızı azaltarak vites küçültüyor. Bu şanzıman tipi genelde manuel seçeneği bulunan araçlarda tercih ediliyor.
TCT Şanzıman
TCT şanzıman, yarı otomatik ve çift kavramalı şanzıman sistemidir. Bu şanzıman türü, start- stop sistemi ile uyumlu çalışması ile dikkat çekmektedir. TCT şanzımanın bir diğer özelliği ise az miktarda yakıt tüketmesi ve doğaya verdiği zararı en aza indirmesi. Bu sistem türü, FIAT Group bünyesinde bulunan Alfa Romeo ve Fiat marka otomobillerde kullanılıyor.
Opel’in Corsa ve Astra modellerinde kullandığı Dualogic Easytronic şanzıman sistemi, mekanik olarak düz bir şanzımanın otomatikleştirilmiş şeklidir. Debriyajı bulunmayan bu şanzıman sistemi de diğer şanzıman sistemi gibi düşük yakıt tüketimi sağlıyor.
Otomatik vitesli araçlarda şanzıman sorunları
Otomatik vitesli otomobillerin tercih edilme sebepleri arasında düşük yakıt tüketimi ve kolay kullanılması yer alıyor. Ancak her araçta olduğu gibi bu araçlarda da bazı sorunlar meydana gelebiliyor. Otomatik vitesli araçların en fazla sorun çıkaran noktaları;
- tork konvertörü,
- yağ pompası,
- vites kavrama grupları,
- şanzıman muhafazası,
- güneş dişli grupları,
- hidrolik valf gövdesi,
- elektronik kumanda parçaları ve
- şanzıman keçeleri diyebiliriz.
Elbette ki araç sahipleri bu sorunları minimum seviyeye düşürmek istiyor. Bunun için ise yapmaları gereken bazı şeyler var. Gelin bunlara birlikte bakalım:
- şanzıman bakımları aksatmadan yaptırılmalı,
- keçe ve yağ değişimleri sürekli yapılmalı,
- yağ durumu (şanzıman yağ durumu) sürekli kontrol edilmeli,
- vites değişimi yapılırken debriyaja tam olarak basılmalı,
- sert kalkış ve sert duruşlardan, aynı zamanda da vites geçişlerinden kaçınılmalı; (otomatik şanzımanlı araçta vites geçiş mandalına mutlaka basılmalıdır.)