CNG / Sıkıştırılmış Doğalgaz Güvenli mi?

CNG yani sıkıştırılmış doğalgaz güvenli mi? Doğalgazla çalışan arabalar tehlikeli mi? CNG nedir? Türkiye’de CNG sistemleri kullanılıyor mu…Mert Yılmaz, bu sorulara yanıt aradı…

CNG / Sıkıştırılmış Doğalgaz Güvenli mi?

Türkiye bir LPG’li araç cenneti. Bu araçların güvenli olup olmadığı her zaman tartışılmıştır ama modern LPG sistemlerinin üretilmesiyle son yıllarda bu tartışmalar iyice azaldı. Binek otomobillere uygulanan doğalgaz sistemleri denilince aklımıza ilk LPG gelse de tek çözüm bu değil. Ülkemizde çok bilinmese de CNG adlı bir yakıt türü daha var. Peki, CNG nedir?

CNG Nedir?

Compressed Natural Gas yani sıkıştırılmış doğalgaz anlamına gelen CNG, mevcut gazın 3000 ila 3600 PSI arası değerlerde basınca dayanıklı tanklarda sıkıştırılmasıyla elde ediliyor. Bu işlem sonucu yüksek yanıcılık oranına sahip CNG oluşuyor. CNG, gaz formunda olduğundan dolayı hacmi oldukça yüksek bir hacme sahip. Buna karşılık daha büyük depolama alanlarına ihtiyaç duyuyor. Binek araçlarda kullanımının fazla olmamasının nedeni de bu. LPG’ye oranla hem performans hem de tüketim anlamında daha verimli. Türkiye’de CNG sistemleri daha çok toplu taşıma araçlarında kullanılıyor.

Fabrika Çıkışı LPG’li Araçların Listesi

Sıkıştırılmış Doğalgaz Ne Kadar Ekonomik?

Oktan değerinin 120-125 seviyelerinde olması, temiz ve tam yanmanın sağlanması, yağ ile karışmaması sonucu motorun ömrünü uzatması, zamanla yakıt tüketimi artışına neden olmaması ve patlama tehlikesinin diğer yakıtlara oranla düşük olması (doğalgazın tutuşma sıcaklığı 650 derece, benzinin ise 350 derece) CNG’nin avantajlı yönlerini oluşturuyor.  LPG’nin aksine dizel motorlara da uygulanabilen CNG, benzinli Araçlarda yüzde 60, dizellerde ise yüzde 30 ekonomi sağlıyor.

Sıkıştırılmış Doğalgazlı Araba Patlar mı?

Geçtiğimiz günlerde Almanya’da CNG’li bir Audi A3’ün patlaması sonucu, bu sistem güvenli mi sorusu tekrar gündeme geldi. Tabii ki tek bir patlama bu sonucu doğurmaz, sonuçta bakımları zamanında yapılmayan benzinli otomobillerin bile hâlâ yandığını duyabiliyoruz.

Amerika’da CNG sistemlerinin güvenliği ile ilgili araştırmalar yapılıyor. Federal Ulaştırma İdaresi, CNG sistemleriyle donatılmış; okul, belediye ve diğer ticari filo araçlarının araçlarını, 178 milyon mil gibi uzun bir dönemde izlemiş. Bu araçlarda yapılan kazalarla diğer araçlar karşılaştırıldığında yaralanma oranının yüzde 37 daha düşük olduğu tespit edilmiş. Benzinli filo araçlarında 100 milyon mil başına 1.28 ölüm oranına karşılık CNG’li araçlarda hiç ölüm meydana gelmemiş. Üstelik 8333 adetlik CNG filosundan yalnızca biri doğalgaz yakıt sisteminin arızasından dolayı yangına maruz kalmış. Benzer sayıdaki diğer akaryakıt türlerinde ise bu sayı yediye çıkmış. Hatta CNG tanklarına silahla ateş ederek testler de yapmışlar ve güvenli olduğunu onaylamışlar. CNG’nin temelini oluşturan metan kokusuzdur. Çünkü CNG çoğunlukla üretilir ve metan kokusuzdur. Sızıntı tespiti sağlamak için merkaptan adlı kükürtlü organik bir bileşik eklenerek kokulandırılıyor. Bu nedenle, ortalama bir kişi, havadaki hacimde yüzde 0.3 gibi düşük bir konsantrasyonda bile gaz kokusunu kolayca tespit edebilir. Bu konsantrasyon, yanmayı destekleyecek seviyeden yaklaşık 16 kat daha düşük.

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi CNG, benzinden yaklaşık iki kat daha fazla tutuşma sıcaklığına ihtiyaç duyuyor. Aynı zamanda dar bir yanma kabiliyetine sahip. Yani havada yüzde 5’in altında ve yüzde 15’in üzerindeki konsantrasyonlarda yanmıyor. Yüksek tutuşma sıcaklığı ve sınırlı tutuşma aralığı nedeniyle, CNG’nin yanlışlıkla tutuşmasını veya yanması pek de olası değil.

CNG Zehirli mi?

Diğer yandan CNG’nin bilinen toksik veya kronik fizyolojik etkileri yok yani zehirli değil. Orta dereceli bir konsantrasyona maruz kalma, oksijen yoksunluğuna bağlı olarak sadece baş ağrısı veya benzeri semptomlara neden olabiliyor. CNG’nin havadan daha hafif olması güvenliğini daha da artıran etkenlerden biri. Havadan ağır mazot, benzin veya LPG gibi diğer yakıtlardan farklı olarak zeminde birikmez. Bir CNG sızıntısı meydana gelirse, gaz hızla atmosfere doğru yayılır ve dağılır. Doğalgaz yeraltı sularını da kirletmez.

CNG yakıt tüpleri ne kadar güvenli?

CNG yakıt tüpleri, benzin ve mazot tanklarından çok daha güçlü olarak üretiliyor. Silindirlerin tasarımı, aşırı sıcak ve aşırı basınç, çarpışma ve yangın gibi bir dizi şiddetli suistimal testine tabi tutulur. Sistem, sızıntıyı önlemek ve patlama riskini ortadan kaldırmak için valfler diğer güvenlik cihazları ile donatılmıştır. Bu da onları yasal gerekliliklerin öngördüğünden daha güvenli kılar.

CNG yüksek basınçta depolandığı için ürünün yüksek basıncının onu diğer yakıtlardan daha tehlikeli hale getirdiği gibi bir algı mevcut. Yüksek basınçlı gazda kaçak olduğunda gazın yukarı doğru dağılma eğilimi de daha fazla oluyor. Bu da sızıntının tutuşma riskini daha aza indiriyor.  Kısaca Almanya’daki Audi A3 patlamasının bir istisna olduğunu söyleyebiliriz. Yapılan testler ve uzun zamandır elde edilen veriler, CNG’nin diğer yakıtlardan daha verimli ve güvenli olduğunu gösteriyor. Bu nedenle neden ülkemizde yaygın olarak kullanılmadığı sorusu da akıllara geliyor.